Temizlik yaparken çamaşırlarımızı, bulaşıklarımızı veya barındığımız mekânı temizlediğimizi düşünürüz çoğu kez. Oysa kullandığımız temizlik malzemeleri o an görmediğimiz bir yerde, suyu, toprağı kirletmekte ve dolaylı olarak sağlığımızı, biricik yuvamız olan doğayı ve gezegeni kirletmekte. Küçük bir çaba ile bu gidişatı tersine çevirmek mümkün.
Doğanın Mucizesi Kül!Odunun yanması ile oluşan kül, ciddi bir temizlik malzemesidir. Geleneksel olarak eskiden köylüler sabunlarını yağ ile küllü suyun belirli bir ısıda karıştırılması ile elde ederlerdi. Küllü su yüzyıllarca temel temizlik malzemesi olarak kullanıldı. Halen de kullanılıyor.
Kül doğrudan kuru olarak ovma yolu ile temizliğe yardımcı olduğu gibi, su ile birlikte küllü su olarak da etkin biçimde temizlikte kullanılabilir.
Kül Suyu Nasıl Hazırlanır?Öncelikle meşe ve zeytin olmak üzere her odunun külünden küllü su elde edilebilir. Bunun için ihtiyacımız olan malzemeler şunlardır:
· Kül
· Elek veya tel süzgeç
· Bakır kazan, büyük bir cam kavanoz veya toprak küp (alüminyum kül suyu ile etkileşime girdiği için alüminyum kap kullanmayınız)
Bu araç setini çamaşır makinenizin yanına kurabilir ve sürekli olarak kullanabilirsiniz. Herhangi bir kaynaktan aldığınız külü elek ile bir kazana eledikten sonra üzerine soğuk su ilave edin. Külün miktarının su miktarına oranı 1 / 4 olmalı. Yani, kül suyu yapacağımız kazanın 5’te biri kül, 4/5’ini de suyla doldurmalısınız. Köyde küllü su yapmak için küllü su kazanı odun ateşinde kaynatılır, ancak normal şartlar altında şehirde sürekli yanan bir ateş olmadığından soğuk su da kullanabilirsiniz. Isının kullanılmaması küllü suyun olgunlaşmasındaki süreyi uzatacaktır, o kadar.
NOT: Kullandığınız külün kimyasal madde ya da mazota batırılmış ağaç ya da sunta, formika vs külü olmamasına dikkat edin...
Kül Suyunun OlgunlaşmasıElediğiniz külün üzerini su ile örttükten sonra bu karışımı dinlenmeye bırakın. Belli bir süre içinde (soğuk su ile yaklaşık 15 gün içinde) kül partikülleri dibe çökerken içerdikleri bazik yapıda bileşikleri su içinde bırakırlar ve üst kısımda sarımsı berrak bir su kütlesi kalır. Bu suyu elinizle kontrol ettiğinizde tıpkı deterjanlı su gibi kayganlaşmışsa küllü suyunuz olgunlaşmış demektir. Olgunlaşan küllü suyu dibini kaldırmadan (bulanıklaştırmadan) dikkatlice bir maşrapa ile yüzeyinden toplayarak başka bir kaba aktarın.
Kül Suyu ÇevrimiOlgunlaşan kül suyu ayırıp başka bir kaba aktardıktan sonra kül balçığının üzerine (kül balçığı tamamen başka bir kaba da alınabilir) yeni kül elemeniz ve yeniden soğuk su eklemeniz gerekir. Böylece sürekli olarak kül ile su ekleyerek ve olgulaşan külsuyu başka bir kaba aktararak çok miktarda külsuyu üretebilirsiniz. Göreceksiniz, sizin kullanım miktarınızdan çok daha fazla kül suyu üretebileceksiniz. Fazla külsuyunuzu arkadaşlarınıza hediye ederek onların da külsuyu kullanıcıları arasına katılmalarını sağlayın.
Kül Suyunun Kullanım AlanlarıAktardığımız kül suyunu çamaşır ve bulaşık makinelerinde ve diğer temizlik işlerimizde güvenle kullanabilirsiniz.
· Çamaşır makinesindeki kullanımı: Kül suyundan bir çay bardağı alarak çamaşır makinenizin deterjan bölümüne dökün. Dilerseniz bir kavanoz içinde içine zeytinyağlı sabunu rendeleyerek veya Arap sabunu ile karıştırarak da kullanmanız mümkün.
Bu durumda sabunun kül suyu içinde tamamen eridiğinden emin olun. Bunun için kapaklı bir kavanozda çalkalamak ve sabunu kül suyunda eritmek yeterlidir.
Bu durumda sabunun kül suyu içinde tamamen eridiğinden emin olun. Bunun için kapaklı bir kavanozda çalkalamak ve sabunu kül suyunda eritmek yeterlidir.
· Bulaşık makinesinde kullanımı: Bulaşık makinesinin deterjan bölümünü dolduracak miktarda kül suyunu ekleyerek bulaşık makinesini çalıştırabilirsiniz.
· Üzüm sirkesi, hem çamaşırlarınızın yumuşaması, hem de bulaşıklarınızın parlaması için kullanabileceğiniz güvenli bir temizlik malzemesidir.
· Çamaşırlarınız kokulandırmak için çamaşır makinenizin durulama suyuna gül suyu veya birkaç damla esansiyel yağ da katabilirsiniz.
· Kül suyu kazanının dibinde kalan kül balçığı da fayans ve seramik yüzeylerin ovulması için çok elverişli bir temizlik malzemesidir.
· Kül suyu yüksek PH derecesi nedeniyle elde yıkamalarda cildi tahriş edebilir. Elde yıkamada eldiven kullanılması önerilir.
Buğday Derneği’nin Kül Suyu ProjesiŞehirlerimizde çok sayıda pide ve ekmek fırını bulunuyor. Bu fırınlar genellikle meşe odunu yakıyor ve buradan çıkan külü de çöpe atıyorlar. Kendi mahallenizdeki pide fırınından küllerini biriktirmelerini isteyin. Bu külleri evinizde kuracağınız basit küllü su sistemiyle zahmetsizce küllü suya dönüştürerek hem çevrenin kirlenmesine engel olursunuz, hem pide fırınlarının çöpe kül eklemelerini engellersiniz, hem de temizlik maddelerine ayırdığınız bütçenizde ciddi bir tasarruf sağlarsınız.
Kül temini ile uğraşacak vaktiniz veya isteğiniz yok ise Buğday Derneği’nin her cumartesi Şişli Feriköy’de kurduğu Şişli %100 Ekolojik Pazar’daki Buğday standından da edinmeniz mümkün. Küllü su kullanıcılarının Buğday Derneği’ne bu amaçla yapacağı bağışlar meşe ormanlarının çoğaltılması için kullanılacaktır.
Buğday Derneği, Datlımaya Restoran’ın pide fırınından çıkan külleri kullanmaktadır.
Temiz insan, temiz dünya dileklerimizle.
Küllü su kullanımına dair sorularınızı ve kolojik temizlik ile ilgili deneyimlerinizi paylaşmak içinyasasintemizlik@bugday.org adresine e-mail yollayabilirsiniz.
©Buğday Derneği’nin yürütmekte olduğu “Kül Suyu Projesi” Victor Ananias tasarından tasarlanmıştır.
